WODA - na pewno - ZDROWIA DODA !

„Początkiem wszechrzeczy jest woda” - Tales z Miletu.

    Woda jest wokół nas, w zasadzie wszędzie. Jest substancją wyjątkową. Będąc prawie idealnym rozpuszczalnikiem woda stanowi środowisko dla wszystkich procesów życiowych, jakie przebiegają w ludzkim organizmie. Po prostu jest nam niezbędna do życia. Oprócz składników odżywczych potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania, organizm nasz potrzebuje odpowiedniej ilości wody. Stanowi ona około70 proc. masy ciała dorosłego człowieka.

     Woda w organizmie odgrywa wszechstronną rolę. Bez niej nie mogłyby zachodzić żadne procesy metaboliczne. Roznosi ona po organizmie tlen, składniki odżywcze i hormony, warunkując prawidłowe krążenie krwi. Zwilża błonę śluzową, stawy (ważne przy rehabilitacji) i gałkę oczną. Potrzebna jest do przemiany materii, procesu trawienia, wchłaniania strawionego pokarmu. Jest niezbędna przy wydalaniu produktów przemiany materii, czyli mocznika przez nerki, dwutlenku węgla przez płuca i potu przez skórę. Hamuje procesy gnilne w jelicie cienkim, pobudza perystaltykę jelit. Jest regulatorem temperatury ciała i ciśnienia tętniczego. Dostarcza również niektórych składników mineralnych.

    Warunkiem przeżycia każdego organizmu jest zachowanie homeostazy ustrojowej. Dlatego zawartość wody w organizmie dorosłego człowieka powinna być utrzymywana na stałym poziomie, tzn. że bilans wodny, stosunek pobieranych płynów do zużywanych przez organizm, powinien być zerowy. Ilość wody potrzebna do uzupełnienia bilansu wodnego zależna jest od wielu czynników. Na pierwszym miejscu należy wymienić wiek, potem aktywność fizyczną, temperaturę otoczenia i wilgotność powietrza oraz indywidualne predyspozycje. Najwięcej następstw picia zbyt małej ilości płynów można zauważyć podczas upałów, kiedy dochodzi do wielu omdleń, zwłaszcza wśród starszych osób.

    Człowiek pozbawiony pożywienia może przeżyć nawet kilka tygodni. Ale pozbawiony wody umiera po kilku dniach, gdyż już 20% ubytek wody powoduje śmierć. Natomiast niedobór wody wynoszący około 10% masy ciała powoduje niewydolność fizyczną.

    Nasz organizm nie magazynuje wody, dlatego każdego dnia musimy uzupełniać jej braki. Człowiek dorosły powinien pić co najmniej 1,5 litry płynów dziennie, a podczas wysokich temperatur powietrza, gorączki czy biegunki o wiele więcej. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób starszych, gdyż nawet zmniejszenie objętości płynów ustrojowych często nie wywołuje u nich uczucia pragnienia, podobnie jak suchość w jamie ustnej z powodu zmniejszonego wydzielania śliny. U dziecka czy dorosłego pragnienie zazwyczaj pojawia się spontanicznie. Starsze osoby natomiast zwyczajnie zapominają o tym, że przed chwilą chciały coś wypić. 
    Ile wody powinniśmy wypijać dziennie? jak zwykle zdania są podzielone. W ciągu doby  wydalamy przeciętnie 2,5 l. wody.  W trakcie procesów metabolicznych (w czasie utleniania tłuszczów, białek i cukrów), wytwarzamy samodzielnie około 250 ml.,zaś wraz z pokarmami wchłaniamy  ok. 750 ml  (owoce , warzywa, zupy itp. zakładając, że normalnie spożywamy różne posiłki).  Razem daje to ok. litra płynów wytwarzanych samodzielnie. Do zaspokojenia potrzeb organizmu wystarczy nam więc ok 1-1,5 litra wody dziennie.
       Trzeba pamiętać, że wraz z wiekiem zmienia się  funkcjonowanie naszego organizmu. Następuje spadek wrażliwości ośrodka pragnienia w mózgu na niedobory wody w ustroju. Bodźcem, na który reaguje ośrodek pragnienia jest przede wszystkim ciśnienie osmotyczne. Aby wywołać uczucie pragnienia, ciśnienie osmotyczne krwi u starszych ludzi musi być co najmniej o jedną trzecią wyższe niż w organizmie ludzi młodych. Uczucie pragnienia pojawia się z wyraźnym opóźnieniem, a czasem nawet zanika. Potrzeba sięgnięcia po szklankę napoju pojawia się ze znacznym opóźnieniem albo nie pojawia się wcale. Organizm niedostatecznie szybko przetwarza bodźce wydające polecenie aby zaspokoić pragnienie. U osób starszych może dojść do poważnych dolegliwości związanych z osłabieniem zdolności odczuwania pragnienia.

    Znaczna utrata wody z organizmu powoduje zmęczenie, zaburzenia koordynacji ruchów oraz kurcze mięśni. Usta są suche i popękane, oczy zapadnięte. Główną przyczyną takich zmian są niedobory składników mineralnych pobieranych z wodą. W dłuższym czasie zbyt mała diureza może prowadzić do kamicy nerkowej z powodu bardzo zagęszczonego moczu. Ograniczona zostaje również ilość wydalanego potu. Objawy odwodnienia  to senność, otępienie lub przeciwnie pobudzenie i podenerwowanie (przyspieszona akcja serca), osłabienie ostrości widzenia czy pogorszenie zdolności słuchu. Mogą pojawić się skurcze. Powszechnym objawem są również uporczywe zaparcia z bólami głowy.

Te objawy są rozpoznawane dość łatwo. Do poważniejszych zalicza się uczucie osłabienia, zawroty głowy oraz skłonność do zapaści. Zewnętrzne zaburzenia percepcji zmysłowej są stosunkowo łatwo rozpoznawalne. W przypadku wewnętrznych zaburzeń systemu postrzegania może dojść do zanikania lub blokowania sygnałów i bodźców wysyłanych przez organizm. Powtarzające się odwodnienie może skutkować zaburzeniami w pracy nerek czyli prowadzić do ich niewydolności. Zwiększa się wtedy prawdopodobieństwo występowania schorzeń dróg moczowych czy nowotworu pęcherza. Krew nie jest oczyszczana ze szkodliwych produktów przemiany materii w sposób wystarczający. Ulega zagęszczeniu, co może prowadzić do zakrzepów i zatorów płucnych .Oprócz tego zostaje spowolniony transport białka i enzymów ale również substancji toksycznych. Organizm stopniowo magazynuje coraz więcej trucizn. Regularne zaniedbywanie przyjmowania napojów powoduje gwałtowne odwodnienie, zwłaszcza gdy przyjmowane są  leki, które mogą ten proces przyspieszyć.

 Zanik odczuwania pragnienia nie oznacza, że spada zapotrzebowanie na wodę.  Pijąc kilka szklanek wody dziennie można zminimalizować dolegliwości spowodowane jej niedoborem. Dotyczy to również innych płynów.

W naszej strefie klimatycznej główną grupę napojów stanowią te oparte na wodzie, soki z owoców i warzyw, napary z herbaty, kawy i ziół, napoje mleczne. Należy pamiętać, że wody mineralne, soki owocowe i warzywne, najlepiej te przygotowywane w domu, są  bardzo wskazane. Zwłaszcza gdy z różnych powodów dieta jest uboga w warzywa i owoce. Natomiast kawa czy herbata nie mają właściwości nawadniających. Dobrze jest wykluczyć z diety napoje gazowane, które hamują uczucie pragnienia.

Jeżeli przyzwyczaimy się do regularnego sięgania po szklankę wody, nie powinniśmy mieć z tym problemu również w podeszłym wieku.

Pojawia się pytanie, jak wybrać wodę najlepszą dla siebie? Ten temat poruszy następny post.